Μια από αυτές τις μάχες, ήταν αυτή του Αεροδρομίου Antonov στο Χοστόμελ η πρώτη μεγάλη μάχη του Ουκρανικού Πολέμου. Το Χοστόμελ βρίσκεται 12 μίλια βορείως της Ουκρανικής πρωτεύουσας και υπάγεται στον Δήμο του Ιρπίν.
*Ο υποφαινόμενος παρακολουθούσε τα γεγονότα υπό την ιδιότητα του δημοσιογράφου σε τηλεοπτικό σταθμό. Μπροστά από πολλές τηλεοράσεις με την κάθε μια να μεταδίδει άλλο ξένο πρακτορείο ειδήσεων, ενώ η ροή πληροφοριών από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Twitter/X, Telegram), ήταν ασταμάτητη. Μεγάλος όγκος πληροφοριών, προέκυπτε επίσης και από Κύπριους και Ελλαδίτες που βρίσκονταν κυρίως στο Κίεβο.
Η μέρα ένα ξεκίνησε στις 05:00 με την πολεμική εξαγγελία του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος σόκαρε στην κυριολεξία ολόκληρο τον πλανήτη. Σχεδόν ταυτόχρονα εμφανίζονται οι πρώτες αναφορές για πυραυλικά χτυπήματα σε ολόκληρη την ουκρανική περιφέρεια, ενώ το πρώτο οπτικό υλικό του πολέμου συγκλονίζει, διότι βλέπαμε ζωντανά σε εφαρμογή όλα αυτά που φοβόμασταν τις προηγούμενες μέρες. Το χειρότερο σενάριο βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.
Μια πτυχή του επιχειρησιακού σχεδίου της Ρωσίας, απαιτούσε μεταξύ άλλων, την ταχεία αεροπορική επίθεση στο αεροδρόμιο Antonov στη συνοικία του Χοστόμελ, ενώ παράλληλα μηχανοκίνητες δυνάμεις θα κατευθύνονταν ταυτόχρονα από δύο άξονες, από τη Λευκορωσία προς το Κίεβο, από τη δυτική πλευρά του ποταμού Δνείπερου. Με την κατάληψη του Andonov, η Μόσχα θα μπορούσε να μεταφέρει κυριολεκτικά στις πύλες του Κιέβου, ισχυρές δυνάμεις τόσο σε εξοπλισμό, όσο και σε ανθρώπινο δυναμικό, να καταλάβει σε σύντομο χρόνο την πρωτεύουσα και να ανατρέψει την Κυβέρνηση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τερματίζοντας μέσα σε λίγα 24ωρα, ένα πόλεμο που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Οι δύο άξονες της χερσαίας εισβολής του Ρωσικού Στρατού, από τη Λευκορωσία προς το Κίεβο
Πιστεύεται ότι οι Ρώσοι επέλεξαν το Antonov, εξαιτίας του μεγάλου αεροδιαδρόμου, εξαιτίας της γεωγραφικής του θέσης, διότι βρισκόταν ανάμεσα στους δύο διαδρόμους της ρωσικής επέλασης προς το Κίεβο αλλά και εξαιτίας της μορφολογίας του εδάφους πέριξ του αεροδρομίου, η οποία δεν επέτρεπε την πραγματοποίηση οργανωμένης περιφερειακής άμυνας.
Η ρωσική επιχείρηση για την κατάληψη του Antonov, αφορούσε 34 ελικόπτερα Mi-8 Hip, επιθετικά ελικόπτερα Ka-52 Alligator και μερικά παλαιότερα επιθετικά ελικόπτερα Mi-24 και Mi-28. Τα Mi-8 θα μετέφεραν επίλεκτες μονάδες από την 31η Ταξιαρχία Αεροπορικής Εφόδου των Φρουρών και την 45η Ξεχωριστή Ταξιαρχία Φρουρών Spetsnaz, γνωστές ως VDV (Vozdushno-desantnye voyska Rossii). Η εν λόγω δύναμη έχει ως αφετηρία το αεροδρόμιο VD Bolshoy Bokov στη Λευκορωσία, περίπου 170 χιλιόμετρα βόρεια του Χοστόμελ.
Όσον αφορά τις ουκρανικές αμυντικές δυνάμεις, τόσο στο Κίεβο, όσο και στο Χοστόμελ οι πρώτες πληροφορίες ήταν συγκεχυμένες αφού οι πολλές ουκρανικές μονάδες βρίσκονταν σε κίνηση από το προηγούμενο βράδυ. Συγκεκριμένα, η 72η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία, η οποία ήταν επιφορτισμένη με την άμυνα του Κιέβου, βρισκόταν ακόμη σε κίνηση νότια της πόλης, ενώ άλλες ουκρανικές μονάδες πέριξ του Κιέβου δεν είχαν φτάσει ακόμη στους χώρους ανάπτυξης τους.
Λίγα λεπτά μετά την εξαγγελία του Πούτιν, 2 πυραυλοι 3Μ-54 Kalibr, χτυπούν την στρατιωτική βάση 3018 νοτίως του αεροδρομίου. Ο πρώτος πύραυλος προσγειώθηκε σε άδειο χώρο εκπαίδευσης απέναντι από τους στρατώνες της βάσης ενώ ο δεύτερος έπληξε παρακείμενη οικιστική μονάδα.
(1ο πλήγμα: 50°35'22.27"Β - 30°13'15.84"Α 2ο πλήγμα: 50°35'32.33"Β - 30°13'18.69"Α)
Ακολούθως 200 άνδρες από την 4η Ταξιαρχία Ταχείας Αντίδρασης της Ουκρανικής Εθνοφρουράς, υπό τη διοίκηση του Ταγματάρχη Vitalii Rudenko, αναπτύσσονται στο αεροδρόμιο και αναλαμβάνουν αμυντικές θέσεις. Η εν λόγω Ταξιαρχία αποτελούσε μια νέα μονάδα, οργανωμένη σύμφωνα με τα πρότυπα του ΝΑΤΟ, που συνδύαζε ελαφρύ πεζικό, άρματα μάχης, πυροβολικό και drones επιτήρησης. Το Κίεβο, είχε την λανθασμένη αντίληψη ότι η κύρια επίθεση του Ρωσικού Στρατού θα ήταν στην επαρχία του Ντονμπάς, επομένως το μεγαλύτερο μέρος της ταξιαρχίας είχε μετακινηθεί νοτιοανατολικά.
Τα 200 άτομα που είχαν απομείνει για τη φύλαξη του αεροδρομίου ήταν σε μεγάλο βαθμό νέοι στρατεύσιμοι και προσωπικό με υλικοτεχνικά και όχι τακτικά καθήκοντα. Με το πεζικό, τα άρματα μάχης, το πυροβολικό και τα drones στα ανατολικά, οι Ουκρανοί υπερασπιστές είχαν στη διάθεση τους φορητά όπλα, παλαιότερα φορητά συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας (MANPADS) Igla και τουλάχιστον ένα αντιαεροπορικό πυροβόλο ZU-23-2 23x152. Είχαν επίσης κάποια αεροπορική υποστήριξη αποτελούμενη από δύο ουκρανικά Su-24M και δύο μαχητικά Mig-29. Η χούφτα των αξιωματικών που έμειναν δεν είχαν ούτε την εκπαίδευση, ούτε την εμπειρία συναδέλφων τους σε τακτικό επίπεδο. Η μικρή αυτή ομάδα είχε την τεράστια ευθύνη να υπερασπιστεί το αεροδρόμιο.
Πριν από την επίθεση, οι Ρωσικές Αεροδιαστημικές Δυνάμεις (VKS) προετοίμασαν το έδαφος του διαδρόμου της αεροπορικής επίθεσης, καταστρέφοντας ή καταστέλλοντας επιτυχώς ορισμένα ουκρανικά ραντάρ σε δύο μεγάλες τοποθεσίες αεράμυνας που κάλυπταν τον ποταμό Δνείπερο βόρεια της πόλης.
Με την ουκρανική αεράμυνα ουσιαστικά εκτός μάχης, τα ρωσικά ελικόπτερα διέσχισαν τα σύνορα της Λευκορωσίας και εισήλθαν στον ουκρανικό εναέριο χώρο περίπου στις 9:30 π.μ. Πραγματοποίησαν πτήση σε χαμηλό υψόμετρο κατά μήκος του ποταμού για να αποφύγουν τυχόν ουκρανικά ραντάρ που θα μπορούσαν να είχαν παραμείνει επιχειρησιακά. Παρέμειναν απαρατήρητοι έως ότου πλησίασαν τον υδροηλεκτρικό σταθμό του Κιέβου ακριβώς βόρεια της πόλης γύρω στις 10:30 π.μ. Όταν αποκαλύφθηκαν, ουκρανικά MANPADS κατέρριψαν δύο από τα ελικόπτερα κοντά στο φράγμα. Ένα Ka-52 πραγματοποίησε αναγκαστική προσγείωση κοντά στην όχθη του ποταμού, ενώ ένα Mi-24 συνετρίβη εντός της κοίτης του ποταμού. Τα υπόλοιπα ελικόπτερα εκτόξευσαν τις αντίμετρα αερόφυλλων και απέφυγαν περαιτέρω εμπλοκές.
Footage of a Russian air assault in Hostomel, on the first day of the invasion. Ukrainian service members can be seen firing MANPAD missiles at the Russian helicopters.#Ukraine #Russia pic.twitter.com/tj98XySAXc
— UkraineUpdates (@Updates_UA) March 1, 2022
Γύρω στις 11 π.μ., ο ρωσικός επιθετικός σχηματισμός προσέγγισε το αεροδρόμιο Antonov. Αμέσως διασπάστηκαν σε δύο ομάδες, η μια με κατεύθυνση τη βόρεια πλευρά του αεροδρομίου ενώ η δεύτερη τη νότια πλευρά. Η πρώτη ομάδα αποτελείτο κυρίως από τα επιθετικά ελικόπτερα Ka-52 και Mi-24. Τα Mi-8 απάρτιζαν τη δεύτερη ομάδα, η οποία είχε ως στόχο την προσγείωση των VDV στις διοικητικές εγκαταστάσεις του αεροδρομίου. Σύμφωνα με τις μετέπειτα αναφορές και συνεντεύξεις ο Vitalii Rudenko δεν γνώριζε για την κάθοδο των ρωσικών ελικοπτέρων μέχρις ότου έγινε αισθητός ο ήχος από τους ρότορες.
Ο Rudenko τοποθέτησε περίπου 20 στρατιώτες της Ουκρανικής Εθνοφρουράς για την φύλαξη και προστασία του ραντάρ στο βόρειο άκρο του αεροδρομίου με τα αντιαεροπορικά πυροβόλα ZU-23-2, ενώ η υπόλοιπη δύναμη κλήθηκε να υπερασπιστεί το αεροδρόμιο από θέσεις μάχης στα νότια του αεροδρομίου. Ο ουκρανικός στρατός είχε επίσης μετακινήσει μεγάλα φορτηγά και άλλα οχήματα στον αεροδιάδρομο για να τον καταστήσει άχρηστο για αεροσκάφη σταθερής πτέρυγας.
Η μάχη ξεκίνησε με μπαράζ βομβαρδισμού του αεροδρομίου από μη κατευθυνόμενες ρουκέτες, με την Ουκρανική Εθνοφρουρά να απαντά με μαζικά πυρά, καταρρίπτοντας ακόμη ένα Ka-52, το οποίο κατέπεσε στον αεροδιάδρομο. Τις επόμενες δύο ώρες στις οποίες διήρκεσε η μάχη, υπάρχουν αναφορές για συντριβή συνολικά έξι ελικοπτέρων (1 Mi-28, 1 Mi-8, 4 Ka-52). Το υπό αναφορά Mi-8, πραγματοποίησε αναγκαστική προσγείωση και καταστράφηκε από τις ρωσικές δυνάμεις, για αποφυγή κατάληψης του. Το ίδιο συνέβη και με ένα από τα 4 Ka-52, ωστόσο εγκαταλείφθηκε και περισυλλέχθηκε αργότερα από τον Ουκρανικό Στρατό. Τα υπόλοιπα ρωσικά Mi-8, αντιμετώπισαν δυσκολίες στη προσγείωση των 300 περίπου αερομεταφερόμενων δυνάμεων, με αποτέλεσμα να ίπτανται πάνω από τη περιοχή για αρκετή ώρα.
(50°35'25.55"Β - 30°12'28.74"Α)
Η έλλειψη προσωπικού και πυρομαχικών, επέτρεψε τελικά την προσγείωση στο αεροδρόμιο σε δύο κύματα των 10 ελικοπτέρων το καθένα. Οι ρωσικές δυνάμεις αναπτύχθηκαν αμέσως εντός του αεροδρομίου, ασφαλίζοντας αρχικά τις παρακείμενες δομές. Η μορφολογία του αεροδρομίου, πρόσφερε επίσης ελάχιστη κάλυψη ή απόκρυψη για τους Ρώσους στρατιώτες, οι αριθμοί των οποίων ήταν πολύ λίγοι σε σχέση με τη δύναμη που απαιτείται για τον έλεγχο μιας αεροπορικής βάσης αυτού του μεγέθους.
Χωρίς αεροπορική υποστήριξη και αποθέματα πυρομαχικών για εκτεταμένο αγώνα, οι Ουκρανοί υπερασπιστές, αναγκάστηκαν να συμπτυχθούν προς τη περιοχή της βάσης. Η πρώτη επίγεια επαφή μεταξύ των αντιμαχόμενων σημειώθηκε στο σταυροδρόμι κοντά στον πύργο ελέγχου με τη μάχη να διαρκεί σχεδόν 2 ώρες, μέχρις ότου οι Ουκρανοί υποχωρήσουν. Όσον αφορά τους 20 Ουκρανούς που είχαν την ευθύνη φύλαξης του ραντάρ στα βόρεια του αεροδρομίου, αυτοί ήταν και οι πρώτοι αιχμάλωτοι του πολέμου. Γύρω στις 13:00 της 24ης Φεβρουαρίου, η συνολική έκταση του αεροδρομίου Andonov, ήταν υπό τον έλεγχο των ρωσικών δυνάμεων. Τα ρωσικά ελικόπτερα, επέστρεψαν πίσω στη Λευκορωσία και αεροπορική υποστήριξη θα παρείχαν 2 Su-25 Frogfoot, μέχρις ότου φτάσουν οι ενισχύσεις.
Οι πρώτες ενισχύσεις του ρωσικού στρατού, θα προσγειώνονταν στο αεροδρόμιο το απόγευμα της ίδιας ημέρας. Οι πληροφορίες ανέφεραν ότι οι ενισχύσεις αυτές αφορούσαν περίπου 1.000 στρατιώτες που είχαν αναπτυχθεί στην αεροπορική βάση στο Pskov της Ρωσίας, περίπου δύο ώρες (αεροπορικώς) από το Χοστόμελ. Τη δύναμη αυτή, υποτίθεται ότι θα μετέφεραν 18 μεταγωγικά αεροσκάφη Il-76. Η δεύτερη φάση των ρωσικών ενισχύσεων, οι χερσαίες δυνάμεις που εισέβαλαν από τη Λευκορωσία, δυτικά του ποταμού Δνείπερου προς το Κίεβο, υποτίθεται ότι θα έφτανε το βράδυ, ωστόσο αντιμετώπισαν δυσκολίες με αποτέλεσμα να καθυστερήσουν.
Παράλληλα, το Ουκρανικό επιτελείο μετακινούσε δυνάμεις προς την περιοχή. Για την αντεπίθεση και την ανακατάληψη του αεροδρομίου, κινητοποιήθηκαν η 80η και η 95η Αερομεταφερόμενη Ταξιαρχία, η 72η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία και το 3ο Σύνταγμα Ειδικών Επιχειρήσεων (SSO). Αξίζει να σημειωθεί ότι ολόκληρη η 72η Μ/Κ πραγματοποίησε κίνηση 90 χιλιομέτρων, με βαρέα άρματα μάχης, φορτηγά και υλικοτεχνική υποστήριξη σε αυτοκινητόδρομο, για να φτάσει γύρω στις 17:30. Γύρω στις 15:30., ο Ζελένσκι στο πρώτο του πολεμικό διάγγελμα ανακοίνωσε ότι: «Οι εχθροί στο Χοστόμελ έχουν αποκλειστεί και τα στρατεύματα έλαβαν εντολή να τους καταστρέψουν». Παρ’ όλα αυτά η ουκρανική επίθεση ξεκίνησε μετά τη δύση του ηλίου με πλήγματα πυροβολικού και αεροπορίας για τη καταστολή της ρωσικής άμυνας. Ακολούθησε χερσαία επίθεση εντός του αεροδρομίου, ενώ μέχρι το βράδυ ο Ουκρανικός Στρατός ανακοίνωσε ότι ανακατέλαβε το αεροδρόμιο, εξοντώνοντας μεγάλο αριθμό Ρώσων στρατιωτών, με κάποιους να υποχωρούν προς το ύπαιθρο, πέριξ του αεροδρομίου.
Αν και ο Ουκρανικός Στρατός δεν κατάφερε να διατηρήσει τον έλεγχο του αεροδρομίου, οι άνδρες της 4ης Ταξιαρχίας, καθυστέρησαν την επίθεση αρκετά για να εμποδίσουν τη Ρωσία να χρησιμοποιήσει αμέσως το αεροδρόμιο Andonov ως αερογέφυρα. Οι ουκρανικές δυνάμεις βόρεια της πόλης καθυστέρησαν επίσης αρκετά τα μηχανοκίνητα τάγματα που προελαύναν νότια από τη Λευκορωσία για να δημιουργήσουν τις συνθήκες για τον Ουκρανικό Στρατό να αντεπιτεθεί και να καταστήσει το αεροδρόμιο και τον αεροδιάδρομο του άχρηστο.
Η αποτυχία στο Andonov επιδεινώθηκε από τη βραδύτητα της ρωσικής προέλασης από τη Λευκορωσία, η οποία ανάγκασε τα ρωσικά στρατεύματα να επιχειρήσουν να καταλάβουν την πρωτεύουσα χωρίς το στοιχείο του αιφνιδιασμού, μέρες πίσω από το χρονοδιάγραμμα. Αλλά με βάση το πώς διαδραματίστηκαν τα γεγονότα τον επόμενο μήνα στα προάστια του Κιέβου, φαίνεται ότι η ρωσική ηγεσία δεν είχε αναπτύξει ένα σοβαρό εναλλακτικό σχέδιο. Σύμφωνα με τις αναφορές των ημερών, ο Ουκρανικός Στρατός δεν είχε επαρκές άμυνες και αμυντικές δυνάμεις στη δυτική πλευρά της πόλης κατά την πρώτη εβδομάδα του πολέμου, αλλά ο ρωσικός στρατός απέτυχε να προσαρμοστεί, επιμένοντας στο αρχικό σχέδιο επίθεσης από το Χοστόμελ στο κέντρο της πόλης. Οι Ρώσοι απέτυχαν επίσης να ολοκληρώσουν την περικύκλωση της πόλης, κάτι που επέτρεψε στις ουκρανικές δυνάμεις να ενισχύσουν την πρωτεύουσα.
Keypoints:
- Οι ρωσικές μηχανοκίνητες μονάδες, με το πλεονέκτημα ελιγμών, δεν είχαν την εκπαίδευση και δεν κατάφεραν να προετοιμαστούν επαρκώς για μάχη σε πυκνό αστικό περιβάλλον.
- Οι αερομεταφερόμενες μονάδες, χωρίς την προετοιμασία για μάχη σε αστικά περιβάλλοντα, δεν υπερτερούσαν από το κανονικό ρωσικό πεζικό.
- Ο ρωσικός στρατός αντιμετώπισε επίσης σοβαρές προκλήσεις στις γραμμές ανεφοδιασμού του. Οι ενέδρες, η καταστροφή γεφυρών και οι πλημμύρες στα βορειοδυτικά της πόλης “στραγγάλισαν” τις προωθημένες ρωσικές δυνάμεις.
Η μάχη του αεροδρομίου Andonov, απέδειξε την αναγκαιότητα επαρκών πυρών υποστήριξης από πυροβολικό ή/και αεροσκάφη για επιχειρήσεις βαθιάς κρούσης. Οι ρωσικές δυνάμεις δεν μπορούσαν να πραγματοποιήσουν επιχειρήσεις αντί-πυροβολικού καθώς το πυροβολικό δεν είχε συμπεριληφθεί επίθεση.
Οι παραπάνω λεπτομέρειες παραμένουν μια πρώιμη και στην καλύτερη περίπτωση, μια ατελής προσπάθεια αποτύπωσης αυτής της πολύ σημαντικής μάχης. Αναδεικνύεται επίσης, ότι ορισμένες ενέργειες μεμονωμένων διοικητών, στρατιωτών και πολιτών μπορεί να έχουν βαθύ αντίκτυπο σε μια κομβική μάχη που θα όριζε την πορεία του πολέμου.
Ανδρέας Πογιατζή - Δημοσιογράφος / Αναλυτής
